De dag werd gehouden in Ede dit keer. Het programma was weer een mix van lezing, workshop, muziek en maaltijd, en tussendoor veel met elkaar praten.

Emiko Kannan liet bloemschikkunst zien, de huisband Mundar Mandir speelde, en de lezing werd gehouden door de oud hoogleraar kinder-en jeugdpsychiatrie VUmc Theo Doreleijers. Eén van de thema’s van zijn verhaal was “Indisch verleden en partnerkeuze”. Een uitgebreide samenvatting is aan de leden beschikbaar gesteld. Hier een stukje over ‘zwijgzaamheid’ van ouders.

“TD vraagt zich af of er verschillen tussen meisjes en jongens zijn als het gaat om effecten van stilzwijgen van ouders. Wat het zwijgen betreft is opvallend dat dit in een hele generatie over de hele linie gebruikelijk was. Hij herinnert eraan dat in zijn jeugdjaren kinderen opgroeiden met het zwijgen van de ouders over alle mogelijke gevoelige onderwerpen zoals seksualiteit. Tussen de generaties was de afstand veel groter dan heden het geval is. De vraag is of het zwijgen met de ‘tijdgeest’ te maken heeft, over de hele generatie gold, of (ook) een gevolg is van de oorlogservaringen. Mevrouw Cochius (als kind in Indië geïnterneerd) wijst erop dat de Indische Nederlanders die na de oorlog in Nederland terecht kwamen geen gehoor kregen voor hun ervaringen. In Nederland overheerste de herinnering aan de Duitse bezetting. Voor de perikelen in Indië was geen aandacht en daarover moest het stilzwijgen worden bewaard, ook over de verschrikkingen van de Bersiap in 1946. Voor de kampkinderen kwam hierbij dat de kampervaringen hen als het ware volwassener maakten dan leeftijdgenoten in Nederland; daarbij hoorde de houding van ‘niet- klagen- en- doorgaan’.  TD zegt dat de verhouding tussen de generaties per cultuur en nationaliteit sterk kan verschillen wat onderlinge openheid en afstand betreft. Hij geeft het voorbeeld van Marokkaanse criminele jongeren die eenvoudig hardnekkig ontkennen dat ze iets verkeerds hebben gedaan; toegeven zou namelijk voor de familie een schande zijn; de familie heeft zodoende dus géén crimineel kind. In de huidige tijd zijn de verhoudingen tussen de generaties in het algemeen overigens sterk verbeterd. Samen met enkele andere landen in (en buiten) Europa zoals Engeland en Scandinavië loopt Nederland hierin voorop. Dit is een goede ontwikkeling.

De vraag komt naar voren wat de gevolgen zijn van het stilzwijgen en het gebrek aan openheid tussen generaties. TD zegt dat dit veel problemen voor de kinderen kon meebrengen. Die konden van het zwijgen over gevoelige zaken last krijgen, of in ergere problemen komen, ook wat de ontwikkeling naar een eigen identiteit betreft. Het stilzwijgen blokkeerde ook de weg naar (tijdig) ingrijpen voor verbetering. In dit verband is de term conspiracy of silence treffend. Hij verwijst naar een aanbevelenswaardige recente film van Woody Allen, getiteld Blue Jasmine, die in wezen over het thema van de gevolgen van het wegstoppen gaat.

Op de vraag wat de redenen of de oorzaken zijn voor het stilzwijgen van de oudere generaties, antwoordt TD dat daarop geen eenduidig antwoord te geven is. Een onderliggende gemeenschappelijke verklaring voor dit gedrag is waarschijnlijk wel wat men coping noemt. Dat wil zeggen, een manier of hulpmiddel om in de gegeven moeilijke (maatschappelijke) omstandigheden te overleven dan wel zo goed mogelijk je leven te blijven leiden. Problemen wegstoppen die onoplosbaar zijn of schijnen te zijn, kan dan effectief zijn of als zodanig worden ervaren” prof. Doreleijers sprak over traumatisering van generatie tot generatie. (Geïnteresseerden kunnen lezen: een publicatie in samenwerking met Dr. Dennis Donovan in de Journal of Psychohistory, gemakkelijk te vinden als je “Doreleijers Donovan“  intypt in Google).

---